ખાલિસ્તાન રેફરન્ડમની માંગ એ પંજાબથી અલગ દેશની માંગણીનું વર્તમાન ચાલુ આંદોલન છે. આ ચળવળ ખાલિસ્તાની તરફી સંગઠન શીખ્સ ફોર જસ્ટિસ (SFJ) દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલું છે, જેણે 19 સપ્ટેમ્બર, 2022 ના રોજ કેનેડામાં ખાલિસ્તાન જનમત માટે મતદાનનું આયોજન કર્યું હતું, જેમાં 10,000 થી વધુ શીખોએ ભાગ લીધો હતો અને મતદાન કર્યું હતું. ભારતમાં અલગતાવાદી સંગઠન પર પ્રતિબંધ છે, તેમ છતાં તેઓ તેમનો સસ્તો પ્રચાર કરવા માટે કેનેડાથી કામ કરે છે અને તેમને પાકિસ્તાનની ગુપ્તચર એજન્સી ISI દ્વારા સમર્થન મળે છે.
અહીંના ઘણા સ્લીપર સેલ SJIને ખાલિસ્તાન રેફરન્ડમના પ્રચારમાં મદદ કરે છે. પ્રચારને વળગી રહેવા, સોશિયલ મીડિયા પર એક વાયરલ વીડિયો ફરતો થઈ રહ્યો છે જેમાં એવો આરોપ છે કે ભારતીય સેનાના લેફ્ટનન્ટ જનરલ મંજિન્દર સિંહે માંગ કરી છે કે ખાલિસ્તાન જનમત સંગ્રહમાં મતદાનની મંજૂરી આપવી જોઈએ.
લાયન્સ ઓફ પંજાબ નામની યુટ્યુબ ચેનલ જેના 1.12k સબ્સ્ક્રાઇબર્સ છે તેણે ઉપરોક્ત દાવા સાથે લેફ્ટનન્ટ જનરલ મનજિન્દર સિંઘનો વીડિયો શેર કર્યો છે.
યુટ્યુબ સિવાય આ વીડિયો ટ્વિટર પર પણ વાયરલ થઈ રહ્યો છે. વારસ બઘેલ અને એ સિંહ નામના ટ્વિટર હેન્ડલ્સે તેમના સંબંધિત ટ્વિટર એકાઉન્ટ્સ પર કેપ્શન સાથે વિડિયો શેર કર્યો છે, “ખાલિસ્તાન રેફરન્ડમ વોટિંગને મંજૂરી આપવી જોઈએ” – ભારતીય સેનાના લેફ્ટનન્ટ જનરલ મનજિંન્દર સિંઘ, XVI કોર્પ્સ જમ્મુ.”
અમારી ઓન્લી ફેક્ટ ટીમે વિડિયો ચકાસવાનું અને દાવાની હકીકત તપાસવાનું નક્કી કર્યું.
ફેક્ટ ચેક
અમારા સંશોધન દરમિયાન, કીવર્ડ સર્ચનો ઉપયોગ કરીને “Lt. જનરલ મનજિન્દર સિંઘે કહ્યું કે ખાલિસ્તાન રેફરન્ડમ વોટિંગને મંજૂરી આપવી જોઈએ,” અમે મીડિયા રિપોર્ટ્સ મેળવવાનો પ્રયાસ કર્યો. કારણ કે આર્મીના જવાનો તરફથી આવી રહેલા આવા નિવેદન એક વિવાદાસ્પદ મુદ્દો છે, ઘણા મીડિયા સ્ત્રોતોએ તેને આવરી લીધું હશે. જો કે, અમારી ટીમ દાવાઓની પુષ્ટિ કરતા કોઈપણ મીડિયા અહેવાલો શોધવામાં અસમર્થ રહી હતી.
વધુમાં, વાયરલ વિડિયોમાંથી કીફ્રેમ્સ કાઢ્યા પછી તેને રિવર્સ ઇમેજ સર્ચની મદદથી સર્ચ કરતાં, અમને 12 નવેમ્બર, 2022નો રોઝાના સ્પોક્સમેનનો અહેવાલ મળ્યો. અમે અહેવાલનો અનુવાદ કર્યો અને જાણવા મળ્યું કે તે જણાવે છે કે જ્યારે મનજિન્દર સિંહને પ્રમોટ કરવામાં આવ્યા હતા લેફ્ટનન્ટ જનરલના પદ પર, તેમણે આ પ્રસંગે તેમના ગામ, મારર, બટાલા (ગુરદાસપુર) ની મુલાકાત લીધી અને જ્યાં તેમનું ઉષ્માભર્યું સ્વાગત કરવામાં આવ્યું હતું.
અમને જાણવા મળ્યું કે વાયરલ વિડિયો 2022માં તેમની ગામની મુલાકાત દરમિયાન લેવામાં આવ્યો હતો. વીડિયોમાં તે પત્રકાર સાથે વાત કરતા જોવા મળે છે. અમે રોઝાના સ્પોક્સમેનના રિપોર્ટમાંથી પંજાબી કીવર્ડ્સ લીધા અને YouTube પર કીવર્ડ સર્ચની મદદથી સર્ચ કરતાં, અમારી ટીમને ફાસ્ટવે ન્યૂઝ દ્વારા 22 નવેમ્બર, 2022ના રોજ અપલોડ કરવામાં આવેલો અસલ વીડિયો મળ્યો. કારણ કે વીડિયો પંજાબીમાં હતો, અમે કૅપ્શન એજ રાખ્યું. એ જોવા માટે કે શું મંજિન્દર સિંહે ખરેખર કહ્યું છે કે ખાલિસ્તાન જનમતમાં મતદાનની મંજૂરી આપવી જોઈએ.
વીડિયોમાં પત્રકાર સાથે વાત કરતા સિંહે કહ્યું કે જ્યારે તેના પિતાએ તેને સૈનિક સ્કૂલ કપૂરથલામાં એડમિશન કરાવ્યું ત્યારે તે તેમના જીવનનો ટર્નિંગ પોઈન્ટ હતો. તેમણે સખત મહેનત દ્વારા તેમના અભ્યાસમાં ઉત્કૃષ્ટ દેખાવ કર્યો અને હોકીમાં પણ આગવું સ્થાન મેળવ્યું. તેમણે આખા વિડિયોમાં એક પણ વખત “ખાલિસ્તાન” શબ્દનો ઉલ્લેખ કર્યો નથી. તેના બદલે, તેમણે તેમના સંઘર્ષો વિશે વાત કરી જેના કારણે તેઓ વર્તમાન સ્થિતિમાં લેફ્ટનન્ટ જનરલ તરીકે ફરજ બજાવે છે.
સોશિયલ મીડિયા પર જે વીડિયો વાયરલ થઈ રહ્યો છે તે દાવા સાથે કે મનજિન્દર સિંહે કહ્યું કે ખાલિસ્તાન રેફરન્ડમ વોટિંગને મંજૂરી આપવી જોઈએ તેને ડિજિટલ રીતે બદલવામાં આવ્યો છે. અમારા નિષ્ણાતોએ બે વીડિયોનું મૂલ્યાંકન કર્યું અને શોધ્યું કે વાયરલ વીડિયોમાં સિંકનો અભાવ છે. વીડિયોમાં નકલી ઓડિયો ઉમેરવામાં આવ્યો છે.
અમારી ફેક્ટ-ચેકિંગ પ્રક્રિયાના છેલ્લા તબક્કામાં, અમારી ટીમે પંજાબીમાં દ્વિભાષી નિષ્ણાતનો સંપર્ક કર્યો, જેણે પુષ્ટિ કરી કે દાવો નકલી છે અને લેફ્ટનન્ટ જનરલ મનજિન્દર સિંઘે ખાલિસ્તાન રેફરન્ડમનો કોઈ સંદર્ભ આપ્યો નથી.
| દાવો | લેફ્ટનન્ટ જનરલ મનજિન્દર સિંહે કહ્યું કે ખાલિસ્તાન રેફરન્ડમ માટે વોટિંગની મંજૂરી આપવી જોઈએ |
| દાવો કરનાર | સોશિયલ મીડિયા યુઝર |
| તથ્ય | ભ્રામક |
ઓન્લી ફેક્ટ ટીમનો ધ્યેય તેના વાચકોને ગેરમાર્ગે દોરવાથી બચાવવા માટે અધિકૃત સમાચાર તથ્યો પ્રદાન કરવા અને ખોટી માહિતીને દૂર કરવાનો છે.
વાંચક મિત્રો, અમે ભારત વિરુદ્ધ ફેલાતા ખોટા સમાચારોને પર્દાફાશ કરવાનું કામ કરીએ છીએ. અમારી પાસે બીજાની માફક કોઈ પ્રકારનું કોર્પોરેટ ફંડ નથી. તમારો નજીવો સહકાર પણ અમને આગળ વધવામાં મદદરૂપ નીવડશે
આપનો શક્ય સહકાર અમને આપો UPI ID – vgajera@ybl
જય હિંદ.
